Czym są układy zbiorowe w Austrii?
Przedsiębiorstwa delegujące swoich pracowników muszą przestrzegać określonych przepisów prawa austriackiego. Ponadto muszą wypełnić określone zobowiązania wynikające z austriackich układów zbiorowych; przede wszystkim takie jak:
- Zapłata obowiązującej w Austrii płacy minimalnej
- Przestrzeganie czasu pracy.
W przypadku transgranicznego wynajmowania siły roboczej należy pryncypialnie przestrzegać wszystkich uregulowań wynikających z układów zbiorowych, które obowiązują także dla siły roboczej wynajmowanej do pracy tymczasowej na terenie Austrii.
Szczególnie ważne jest, ażeby już przed oddelegowaniem lub wynajęciem pracowników do Austrii dowiedzieć się jakie są płace minimalne zgodnie z mającym zastosowanie austriackim układem zbiorowym.
Wynagradzanie poniżej poziomu płacy minimalnej podlega w Austrii wysokim karom pieniężnym. Austriackie układy zbiorowe uzupełniają przepisy prawa pracy – częściowo chodzi przy tym o zobowiązania, które można znaleźć wyłącznie w układach zbiorowych.
Tutaj zamieszczone są informacje o funkcji i randze układów zbiorowych.
Czym jest układ zbiorowy?
Układy zbiorowe są ponadzakładowymi pisemnymi umowami, które zawierane są pomiędzy zdolnymi do zawarcia układów zbiorowych zrzeszeniami pracowników i pracodawców (z reguły pomiędzy związkami zawodowymi a stowarzyszeniami pracodawców).
W układach zbiorowych uregulowane są wzajemne prawa i obowiązki wynikające ze stosunku pracy, takie jak na przykład czas pracy i płaca/pensja minimalna, a także kryteria zaszeregowania w związku z wynagrodzeniem.
Układy zbiorowe obowiązują dla stosunków pracy w obrębie danego zakresu obowiązywania (dla branży, obszaru, dla pracowników umysłowych albo fizycznych).
Uregulowań zawartych w układach zbiorowych nie mogą pogarszać umowy zakładowe (tzn. pisemne umowy zawierane pomiędzy radą zakładową a właścicielem zakładu), ani umowy o pracę.
Ze strony pracowników układy zbiorowe negocjowane i zawierane są z reguły przez Österreichischer Gewerkschaftsbund (ÖGB) [Austriacką Federację Związków Zawodowych] oraz przez poszczególne związki zawodowe (GPA-djp, GÖD, younion, Bau-Holz, PRO-GE, vida, GPF), natomiast ze strony pracodawców przez Wirtschaftskammer Österreich [Austriacką Izbę Gospodarczą] oraz przez poszczególne tzw. stowarzyszenia branżowe.
Układy zbiorowe obowiązują z reguły dla całej branży gospodarki.
Jakie są skutki prawne układu zbiorowego?
Istotne prawa i obowiązki pracodawców i pracowników określone są w ustawach, układach zbiorowych, umowach zakładowych oraz w umowach o pracę.
Najwyższą rangę ma ustawa, a następnie rozporządzenie, układ zbiorowy, umowa zakładowa i umowa o pracę.
Układy zbiorowe mają skutek normatywny, tzn. generalną moc obowiązującą, taką jak ustawy i rozporządzenia. Mają zastosowanie do wszystkich stosunków pracy w obrębie zakresu ich obowiązywania.
Ustawy z zakresu prawa pracy, układy zbiorowe oraz umowy zakładowe zawierają najczęściej przepisy obowiązujące jednostronnie i bezwzględnie. Oznacza to, że dany przepis nie może zostać zmieniony przez uregulowanie normatywne niższej rangi w taki sposób, że będzie ono mniej korzystne dla zatrudnionych.
Tylko w wypadku, gdy przepisy niższej rangi będą korzystniejsze dla pracowników, pozostają w mocy i nie uchyla ich akt normatywny wyższej rangi (zasada uprzywilejowania przepisów bardziej korzystnych).
Umowy zakładowe i umowy o pracę nie mogą więc zawierać regulacji mniej korzystnych dla pracowników niż ustawy i układ zbiorowy – chyba, że te ostatnie wyraźnie to dopuszczają.
O znaczeniu układów zbiorowych
- Płace lub pensje minimalne
- wypłaty specjalne, takie jak dodatek urlopowy i bożonarodzeniowy
- oraz wiele innych praw i obowiązków
nie mają uregulowania w ustawach, lecz w układach zbiorowych.
W układach zbiorowych zawarte są też na przykład specjalne regulacje dla różnych grup zawodowych, takie jak przepisy ochronne w przypadku wypowiedzeń.
Układy zbiorowe regulują ponadto dodatki za pracę zmianową, pracę w święta, w godzinach nadliczbowych lub dodatkową pracę. Niektóre prawa pracowników dotyczące czasu wolnego (np. w związku z przeprowadzką lub zawarciem małżeństwa), wypłaty dodatków i premii, koszty podróży lub diety itp. są w części skonkretyzowane wyłącznie w układach zbiorowych.
Układy zbiorowe obowiązują w Austrii dla wszystkich pracowników, również wtedy, gdy nie są członkami związków zawodowych (tzw. „efekt outsidera”).
Tak jak wszyscy pracujący w Austrii, pracownicy delegowani lub wynajmowani do Austrii (ok. 98%) objęci są układami zbiorowymi.
W Austrii istnieje około 800 układów zbiorowych. Związki zawodowe zawierają z pracodawcami ponad 450 układów zbiorowych rocznie.